«ΑΝΘΕΙ» Η ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ. ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ;
Η πράσινη Αυτοδιοίκηση είναι ένα φαινόμενο που τείνει να γίνει καθεστώς-τρόπος ζωής στην Ευρώπη για όλους εκείνους τους τοπικούς άρχοντες και πολίτες που ενδιαφέρονται για το περιβάλλον.
Είναι ένα προνομιακό πεδίο δράσης με τα κοινά για το λεγόμενο "Πράσινο Κίνημα" και αναμένεται να παίξει σημαντικό και καθοριστικό ρόλο την επόμενη δεκαετία στις δράσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε ό,τι αφορά στην προστασία και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος, στην ενεργειακή αυτονομία με τις ΑΠΕ (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) και στη δημιουργία πράσινων δικτύων μεταφορών.

Και όχι μόνον αυτό· η πράσινη Αυτοδιοίκηση αναμένεται επίσης να πρωταγωνιστήσει στη διαμόρφωση μιας νέας κοινωνικο-οικονομικής πραγματικότητας, με την προώθηση ενός διαφοροποιημένου παραγωγικού μοντέλου, με έμφαση στα τοπικά βιολογικά προϊόντα, στην κοινωνική-αλληλέγγυα οικονομία, αλλά και στην ανάπτυξη πράσινων επαγγελμάτων, νέων και καινοτόμων μορφών απασχόλησης δηλαδή με θετική επίπτωση στο περιβάλλον και στη συγκράτηση του τοπικού πληθυσμού.

Στην Ελλάδα του "Καλλικράτη", η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει να αντιμετωπίσει οξύτατα προβλήματα που ως μοναδικό παρανομαστή έχουν την κατακόρυφη πτώση του βιοτικού επιπέδου των δημοτών και της ποιότητας ζωής τους μέσα στην πόλη. Η πράσινη Αυτοδιοίκηση, λοιπόν, αποτελεί μονόδρομο για τους τοπικούς άρχοντες αλλά και τους πολίτες που μέσα από το "Πράσινο Κίνημα" διεκδικούν υψηλή ποιότητα ζωής και οικολογική διαχείριση του αστικού περιβάλλοντος με την προώθηση της πράσινης ανάπτυξης και την αξιοποίησή τους στους τομείς που προαναφέρθηκαν παραπάνω.

Τι γίνεται στην Ευρώπη

Γερμανία: Στρατηγικά σχέδια αλλά και «τραίνο των ιδεών»

Στην περιφέρεια Βάδης-Βουδεβέργης, οι δήμοι: αναπτύσσουν και εφαρμόζουν στρατηγικά σχέδια ώστε να επιτύχουν προμήθεια ενέργειας από ΑΠΕ σε ποσοστό 100% (π.χ., Bioenergiedorf Mauenheim), έχουν εγκαταστήσει και διαχειρίζονται φωτοβολταϊκά (Φ/Β) συστήματα σε δημοτικά κτήρια και εφαρμόζουν σε τοπικά σχολεία σχέδια για την εξοικονόμηση ενέργειας -50% των δαπανών που εξοικονομούνται μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τα ίδια τα σχολεία για τη χρηματοδότηση δραστηριοτήτων. Είναι χαρακτηριστικό, δε, ότι η ενέργεια για τη συντήρηση των δημοτικών κτηρίων είναι 100% από ΑΠΕ.

Στο Δήμο Τύμπινγκεν, από το 2006 ο δήμαρχος των Πρασίνων Μπόρις Πάλμερ έχει προωθήσει σημαντική πρωτοβουλία τόσο για την ενεργειακή αποκατάσταση του Γυμνασίου Βίλντερμουθ όσο και για την υλοποίηση κατασκευαστικών έργων νωρίτερα από ό,τι είχε αρχικά αποφασιστεί από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αποτέλεσμα; Η μείωση του κόστους θέρμανσης κατά 57% (απόσβεση της επένδυσης, εξοικονόμηση ποσού υψηλότερο από το κόστος εγκατάστασης).

Ο Δήμος Αμβούργου διαμόρφωσε ένα ειδικό δρομολόγιο τρένου, του "τρένου των ιδεών", το οποίο θα φιλοξενήσει την επίδειξη καλών πρακτικών βιώσιμης ανάπτυξης από και σε διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες. Μάλιστα, καλεί και άλλες Ευρωπαϊκές πόλεις να συμμετέχουν σε αυτή την κινητή έκθεση, με την παρουσίαση των δικών τους καλών πρακτικών μέσα στα δικά τους ειδικά διαμορφωμένα βαγόνια. Στο τέλος του 2011 το "τρένο των ιδεών" θα γυρίσει πίσω στο Αμβούργο γεμάτο καινοτομίες και καλές πρακτικές από όλη την Ευρώπη.


Αυστρία: Οι μαθητές σχεδιάζουν την πόλη τους

Στην έβδομη περιφέρεια της Βιέννης, το Νεουμπάου, μια συνοικία 1,61 τ. χλμ. με 30.000 κατοίκους, με την καθοριστική συμβολή των Πράσινων -που αποτελούν την πρώτη εκλογική δύναμη στην περιοχή-, εφαρμόστηκαν σχέδια ενθάρρυνσης της συμμετοχής των πολιτών, όπως: προγράμματα για την προσβασιμότητα, μείωση φραγμών και εμποδίων, μείωση της κυκλοφορίας, θέατρο, διαχείριση της ποικολομορφίας, της διαφορετικότητας.

Επίσης, τα παιδιά των σχολείων ξανασχεδίασαν την περιοχή μπροστά από το σχολείο τους, ενώ τους δόθηκε η δυνατότητα να συζητάνε με εκπροσώπους της τοπικής δημοτικής Αρχής για το πώς θέλουν να είναι το πάρκο, τι προβλήματα έχει και τι χρειάζεται ένα πάρκο στο οποίο παίζουν. Επιπλέον, δημιουργήθηκαν νέα πάρκα, χώροι συνάντησης για εφήβους (Cult Cafe), πρόγραμμα συμμετοχής των παιδιών και χώρος συνάντησης ηλικιωμένων πολιτών

Για το πρόγραμμα ενθάρρυνσης της συμμετοχής των μαθητών, που το 2003, με σταθερά αυξανόμενο μαθητών -αποτέλεσμα το 2008 να συμμετέχουν 8 σχολεία, 21 τάξεις, 464 μαθητές- ακολουθήθηκαν τρία στάδια για τη συμμετοχή.

1ο στάδιο - στο σχολείο: Οι μαθητές εκφράζουν τις ιδέες τους και τα ενδιαφέροντά τους σε ένα εργαστήριο στο σχολείο τους.

2ο στάδιο: Σε απογευματινά εργαστήρια οι μαθητές οργανώνουν τις ιδέες τους και ετοιμάζουν κατάλληλο υλικό για παρουσίαση (σχέδια, μακέτες, χάρτες κ.λπ).

3ο στάδιο: Οι μαθητές παρουσιάζουν τις προτάσεις τους στους αντιπροσώπους του τοπικού Συμβουλίου της Περιφέρειας.

Ανάμεσα στις προτάσεις των μαθητών ήταν ιδέες για το πώς μπορεί να γίνει πιο ελκυστικός ο χώρος μπροστά από το σχολείο, χώροι για να κάνουν σκέιτ-μπόουτ, πώς μπορούν να σχεδιαστούν πιο όμορφες γλάστρες για τα λουλούδια στους δρόμους. Ενδιαφέρθηκαν ακόμη για τα απόβλητα των σκύλων στους δρόμους και δημιούργησαν έναν οδηγό με σκίτσα των παιδιών για τους ιδιοκτήτες σκύλων ώστε να τους ενθαρρύνουν να μαζεύουν οι ίδιοι τα απόβλητα των σκύλων τους, ο οποίος εκδόθηκε και διανεμήθηκε από το τοπικό συμβούλιο της περιφέρειας.

Οι μαθητές εξέφρασαν, επίσης, την ανησυχία τους για τα αυτοκίνητα που αναπτύσσουν μεγάλη ταχύτητα στους δρόμους της πόλης βάζοντας σε κίνδυνο τα παιδιά και τους πεζούς. Μια ιδέα ευαισθητοποίησής τους ήταν το μοίρασμα από τα παιδιά μήλων και λεμονιών στους οδηγούς. Ένα άλλο θέμα που απασχόλησε τους μαθητές ήταν το πώς θα βελτιωθούν τα πάρκα για να καλύπτουν τις ανάγκες των νέων που τα χρησιμοποιούν. Αποτέλεσμα ήταν μετά από τις προτάσεις τους να τοποθετηθούν δοκοί για σκαρφάλωμα και μονόζυγα για άθληση.

Στο περιφερειακό κοινοβούλιο της Άνω Αυστρίας, με πρωτοβουλία του πράσινου υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Ρούντι Ανσχόμπερ, δημιουργήθηκαν πράσινες θέσεις εργασίας μέσω επενδύσεων στην ενεργειακή αποδοτικότητα, στις ΑΠΕ και στην προστασία του κλίματος. Αποτέλεσμα: Περισσότερες από 15.000 θέσεις εργασίας έχουν δημιουργηθεί στην Άνω Αυστρία στον τομέα των οικολογικών επαγγελμάτων.

Ο αντίκτυπος; Πολλές εταιρείες από την Άνω Αυστρία έχουν σημαίνουσα θέση, πλέον, στην παγκόσμια αγορά των ΑΠΕ, ενώ η συνεχής χρηματοδότηση του τομέα αυτού είναι αποδοτική και δίνει το καλό παράδειγμα.

Γαλλία: Παράδειγμα προ μίμηση η «πόλη του φωτός»

Το Παρίσι, η "πόλη του φωτός", αποτελεί ένα παράδειγμα προς μίμηση, καθώς μέσω της πράσινης Αυτοδιοίκησης επιτυγχάνθηκε: Μείωση κατά 30% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέχρι το 2020 σε σχέση με το 2004. Μείωση κατά 30% της κατανάλωσης ενέργειας από τα δημοτικά κτήρια και το δημόσιο φωτισμό μέχρι το 2020. Παραγωγή του 30% της ενέργειας που χρησιμοποιείται από ΑΠΕ.

Επίσης, στο σύνολο της περιοχής του Παρισιού, ως δυναμική πόλη για το 2020, εξασφαλίστηκε: Μείωση κατά 25% στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Μείωση κατά 25% στην ενεργειακή κατανάλωση στην περιοχή του Παρισιού. Το 25% της ενέργειάς της από ανανεώσιμες πηγές μέχρι το 2020

Στο πλαίσιο του προγράμματος "Ενεργειακή Φειδωλότητα-Εγκράτεια και Αποδοτικότητα" στα νέα κτήρια και στην αποκατάστασή τους γίνεται, μεταξύ άλλων, έλεγχος της κατανάλωσης σε δημόσια κτήρια, εργατικές και ιδιωτικές κατοικίες, ενώ αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή ένα φιλόδοξο σχέδιο για τη θερμική ανακαίνιση 600 σχολείων.

Όσο για τις ΑΠΕ; Πραγματοποιούνται μελέτες σκοπιμότητας για την εκμετάλλευση της αιολικής και υδροηλεκτρικής ενέργειας, ενώ όσον αφορά στην ηλιακή ενέργεια ο στόχος είναι 200.000 τ.μ. Φ/Β μέχρι το 2014. Στο βορειοανατολικό τομέα του Παρισιού, τέλος, αναμένεται μέχρι το 2011 να έχει εγκατασταθεί ένα δίκτυο που θα καλύπτει 12.000 κατοικίες.

Ισπανία: «Ατζέντα 21» αλλά και πρωτοπορία στις εταιρείες

Η χώρα της Ιβηρικής πρωτοστατεί επιχειρηματικά στον τομέα της αιολικής παραγωγής ενέργειας και είναι ακόμη η τρίτη χώρα παγκοσμίως σε εταιρείες Φ/Β.

Το 2005, 1.110 εταιρείες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δημιούργησαν 200.000 θέσεις εργασίας με 2 επιπρόσθετα πλεονεκτήματα: τo 85% των θέσεων εργασίας είναι αορίστου χρόνου, ενώ μόνο το 15% είναι προσωρινές, και το 50% των θέσεων απαιτεί ανώτερους ή ανώτατους τίτλους σπουδών.

Από την ψήφιση του νόμου για τα Φ/Β, οι επιφάνειες με ηλιακά πάνελ αυξήθηκαν από τα 5.000 τ.μ. το 2000 στα 62.819 τ.μ το 2008.

Στη Βαρκελώνη, κατά το σχεδιασμό του προγράμματος Ατζέντα 21 της πόλης (1998-2002) όλοι οι φορείς, οργανισμοί, οργανώσεις, ενώσεις, συνδικάτα και επιχειρήσεις της πόλης ενεπλάκησαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στη διαμόρφωση του σχεδίου, που είχε ως αποτέλεσμα την εθελοντική υιοθέτηση της δέσμευσης των πολιτών για τη βιωσιμότητα (κείμενο αρχών και στόχων) από περισσότερους από 640 φορείς και οργανισμούς της πόλης. Στη δεύτερη φάση του προγράμματος, που ονομάζεται Δράση 21 (2002-2012), όλοι οι κοινωνικοί εταίροι έχουν αναλάβει να διατυπώσουν και να υλοποιήσουν συγκεκριμένες δράσεις για να επιτευχθούν οι συναινετικά συμφωνημένοι συλλογικοί στόχοι.

Οι Πράσινοι της Καταλωνίας, που από το 1978 συμμετέχουν στην διακυβέρνηση των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων, είτε ως αντιπολίτευση είτε ως κυβέρνηση (ιδίως μετά το 2006), έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο στον σχεδιασμό και την υλοποίηση της Ατζέντα 21.

Η Ατζέντα αυτή, μεταξύ άλλων, αφορά στην προστασία των χώρων πρασίνου και της βιοποικιλότητας, καθώς και στην αύξηση των αστικών χώρων πρασίνου, στη διαμόρφωση μιας συμπαγούς και ποικιλόμορφης πόλης, με ποιότητα δημόσιου χώρου, στη βελτίωση της κινητικότητας και διαμόρφωση φιλόξενου περιβάλλοντος για τους πεζούς, στην απόκτηση βέλτιστων επιπέδων ποιότητας του περιβάλλοντος και δημιουργία μιας υγιούς πόλης, στη διατήρηση των φυσικών πόρων και στην προώθηση της χρήσης ΑΠΕ.

Μεγάλη Βρετανία: Δημαρχείο με ΑΠΕ στο Λονδίνο

Στο Λονδίνο πολλά δημόσια κτήρια αποτελούν ένα παράδειγμα προς μίμηση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, τα πάνελ Φ/Β ενέργειας στο κτήριο London Development Agency's Palestra και στο δημαρχείο, τα οποία παράγουν και καταναλώνουν ενέργεια από τις δικές του ανανεώσιμες πηγές.

Πηγή: «Οικολόγοι Πράσινοι (2010), Οι Πράσινοι στην Αυτοδιοίκηση: επιτυχημένα παραδείγματα από την Ευρώπη».